Translate

14 Şubat 2020 Cuma

Moldova Transdinyester Gagavuzya 1 Ülke 3 Devlet


MOLDOVYA  TRANSDİNYESTER  GAGAVUZYA
 BU DURUM İLGİNÇTİR ve Görülmelidir / Merak edenler ve gidecekler için gerçek bilgiler içerir
              2020 Şubat   THY ile saat 20.00 de Kişinev e indim  uçakta daha çok Moldova vatandaşları vardı  sorunsuz bir yolculuk görece daha küçük bir uçak ( bu uçuşlar AIR MOLDAVA  ortak uçuşları yani AIR MOLDOVA dan bilet alsanız bile THY uçağı ile gidiyorsunuz Moldava ya ) bu hatırlatmayı bilet alacakların fiyat karşılaştırması yapabilmesi için yazıyorum.
             Küçük temiz bir havalimanı pasaport kontrolünde sadece kadın polisler var  sorunsuz ve hızlı bir giriş bavullar ve  Moldova LEY ( MDL )alındı
change office ve dışardayım  Şubat akşamına göre yumuşak temiz hava, Bekleyen taksiye binerek otelime giriş yaptım saat 21.00 Hotel daha önce rezervasyon yaptığım Kişinev merkeze 10 dakika yürüyüş mesafesi ''LONDON Boutique Hotel Chisinau''
    kısaca 6 gece kaldığım hotel den bahsedeyim: çok sıcak bir karşılama, ilgili  personel, müthiş temiz geniş bir oda bu otelle ilgili yorumlarda kahvaltının zayıf olduğu yazıyordu... bende merakla ilk sabah kahvaltıya indim BEŞ YILDIZ eksiksiz zengin, kahvaltımı afiyetle  yaptım  sadece *siyah çay yok, meyve çayı vb bulunuyor 
     LONDON BUTİK HOTELi samimiyetle tavsiye ederim.. fiyat diğer Kişinev hotellerine  göre biraz yüksek; sadece az biraz  değer mi bence değer  ( teşekkürlerimi  sunarım bütün personele )
              Bu güzel ülkeye gitmeden önce birkaç gün araştırma yaptım, ülkemize çok yakın olması ve vize uygulaması olmadığından Moldova  için yeterli bilgiler ve seyahat deneyimleri bulacağımdan neredeyse emindim; ancak benim beklediğim gibi değildi ! doğru düzgün yazılmış bilgiler yoktu veya eksik tamamlanmamış yada bir yerlerden duyularak kulaktan dolma  yazılmış gezi anıları , notları olduğu çok açıktı,  şaşırdığımı ve üzüldüğümü  söylemeliyim.. Moldova hakkında yaygın bir ön yargı olduğunu ülkeyi gezmeye başlayınca daha iyi anladım  son söyleyeceklerimi başta yazacağım kimseyi uzun bir yazı okutmak zorunda bırakmamak adına  MOLDOVA  bir Avrupa Balkan ülkesi  ekonomik durumu çok da kötü değil,fiyatlar Türkiye ile hemen hemen aynı  yani  ucuz bir ülke değil
   AB Serbest dolaşım haklarını  elde etmişler  istedikleri Avrupa ülkesine vizesiz gidebiliyorlar, Kişinevden  Paris, Roma, Atina  ve diğer Avrupa başkent ve şehirlerine giden otobüsler sürekli  var.
    Caddeleri mağazaları çok temiz  ülke  Halkı Sanatsever, kültürlü bir yapısı var
 insanları dürüst  nazik ve yardımsever   bu ülkede  hiç kimse fakir değil ,sade ve gösterişsiz bir hayat yaşıyorlar ve mutlular ( araştırma yaparken okuduğum gece hayatı ve kadınlar her ülkede olduğundan daha fazla değil yorumlar abartılı bu konuda )  Hayatın her alanında çalışan emek veren  saygı duyulası, namuslu, temiz, güçlü ve  güzel kadınların ülkesi Moldova.
     toplam 6 gece 7 tam gün geçirdiğim Moldova da  Gezi programım açıklayacı detaylı  notlar  ve fotoğrafları  Moldova - Transdinyester ve Kardeş  Gagavuzya yı ziyaret etmek isteyen arkadaşlar bu yazıya ulaşabilir   biraz  faydalı olursam  ne mutlu ( Not işlerimin yoğunluğundan sıkça paylaşım yapamıyorum  Moldova dan önce 21 ülke ziyaret ettim, özellikle Moldova için yazmak istedim çünkü yeni gidecekler için internette dolaşan notlar ve tavsiyeler çok eksik  bende  tamamlamak doğru bilgi vermek   istedim tek amacım budur ** Gezi yazarı  değilim hatta bu konuda Amatör bile sayılmam **
 






     Fotoğraflar  devam edecek ...   Kişineve tekrar geri döneceğiz  haydi Gagavuzyanın Başkenti KOMRAT a gidelim  ...önce Komratın  sevimli manavı  Misha kardeşimize kulak verelim bizlerden bir isteği var, Ne diyor birlikte dinleyelim.
 
KOMRAT   Kişinev e  100 kmh otobüs veya minibüs var  ben özel bir araçla gittim, yolda durabilmek ve fotoğraf çekebilmek için..yemyeşil ekili tarlalar ve koyun sürüleri yoldaki başlıca manzaralar  Gagavuzya ya yıllardır gitmek istiyordum ve işte o an gecikmeli de olsa geldi ..
dikkat çekmek istediğim bir şey var  bu yazıda fiyat şu kaça?ucuz mu*gibi konulara girmeyeceğim çünkü ben bunlarla ilgilenmiyorum,benim için gitmek istediğim yerin zihnimdeki önemidir ..
Komrat Türkiye ölçeğinde küçük bir kasaba   şehre girmeden 10 km önce sizin Gagavuzya ya girdiğinizi  gösteren büyükçe bir tabela ve Gagavuzya bayrağı tepelere  yerleştirilmiş burdan anlıyorsunuz evet şu an Gagavuzyadayım diyorsunuz kontrol polis vb yok 



Komrat bana  çizgi filmdeki Şirinler kasabasını anımsattı  aynen oradaki gibi tatlı bir dil,gülümseyen insanlar çarşıda her meslekten esnaflar tertemiz cadde sokak ve parklar ve bol etli Gagavuz yemekleri daha çok bizdeki kuzu haşlamaya benziyor yada bizim haşlamalar bu yemeğe benziyor bence ikincisi ...
Fiyatları hesaplı,  lokantalar mevcut  ev yapımı şarapları çok ünlü.
Bütün resmi kurumlar yerli yerinde  parlamento,Bakanlıklar  vs hepsinde Gagavuz ve Moldava bayrakları birlikte  dalgalanıyor.


  Üç farklı  dil konuşuluyor Gagavuzca  Moldova dili ve Rusça  Herkes Gagavuzca biliyor  Türk vatandaşları rahatça derdini anlatabilir ve anlayabilir, kulağa çok hoş gelen  saf ve bozulmamış bir Türk dili  lehçesi..
Sıkı bir sanatsal faaliyet olduğu insanların buna ilgi duyduğu ilk bakışta kütüphane resim sergileri ve müzelerden anlaşılıyor  .


 Gagavuzyanın diğer kasabalarını ziyaret etme fırsatım olmadı  zamanım kısıtlı ve gezilecek çok yer var  örneğin BUCAK kasabası 
 Bu isim tanıdık geldimi ? Gagavuzya için bir günlük ziyaret yeterli değil gelecek ziyaretimizde daha çok zaman ayırmak gerekiyor  köyleri,kasabaları ziyareti erteledim çünkü aklımda ertesi gün gitmek istediğim Dünyanın en ilginç, Avrupanın tek  De facto Sosyalist  Cumhuriyeti TRANSDİNYESTER var .
       Sevgili Komrata veda zamanı  kooperatif marketlerinden alış veriş,  Gagavuzya Bayraklı hatıra magnetler tamam
...  Gagavuzlar  Hristiyan Ortodoks  inancına sahip , Kiliseleri  bakımlı ve çok temiz,  inançlı bir toplum ..fotoğraftaki gibi bir kaç TV kanalları var en büyüğü ''GRT Gagavuz Radyo Televizyonu'' sosyal medyadan takip etmenizi öneririm. Gagavuz dilinde  yayımlanan günlük bir Gazetelerinin olmadığını söylediler,  en azından haftalık bir dergileri olsa diye düşündüm.
                               Dinlemek isteyenler için  Gagavuzya ulusal marşı
                                                   
 Tekrar görebilmek umuduyla sevgili Gagavuzya  ve Başkent Komrat a  veda ediyorum ......  Kişineve doğru iki saatlik bir yolculuk  ertesi sabah çok merak ettiğim, görmek için sabırsızlandığım  Transdinyester ve Başkenti Tiraspol  + devam ediyoruz 
  Kisinev  London hotele  dönüş   sabah yeni bir devlet,başka bir sisteme 
yolculuk .... Otelime yakın bir Marketten akşam için Bir şeyler alıp 
odada yemek fikri iyi bir düşünce  dinlenmek için vakit kazandırır,Market fiyatları :Bira,şarküteri ve Şarap  çeşitleri uygun fiyat ve lezzetli elbette Moldova'da üretilen  bu Birayı seçiyorum.
Ertesi sabah erkenden iyi bir kahvaltı ve beni TRANSDİNYESTERE götürecek rehberli aracımı bekliyorum,  nihayet tam saatinde geldi ve gidiyoruz bu gizemli de facto devlete birbuçuk saatlik keyifli bir yolculuk ve sınırdayız  fotoğraf  çekmek kesinlikle yasak giriş işlemleri yapılırken gümrük bölgesinde eski Sovyet ordusu üniformaları AK-47 silahları kalpaklarındaki kızıl yıldız ve orak çekiç sembolleri ciddi bir duruşu olan askerler, etkileyici 20 dakika süren evrak işlemleri ve TRANSDİNYESTER deyiz. 

Size verilen giriş vizesini kaybetmeyin ve ülkeden ayrılırken mutlaka görevliye gösterin. Rehberim bu ülkeyi iyi tanıyor bir Moldavalı olarak  Transdinyester'e sempatiyle bakmadığını hissettim beni ilgilendirmeyen bir durum . 5 km daha devam ediyoruz tekrar silahlı askerlerin bir barikatı var   yavaşlıyoruz ama herhangi bir kontrol yok, rehberim çok tedirgin  fotoğraf çekerken sürekli beni ikaz ediyor -  nihayet ilk yerleşim yeri BENDER  şehrindeyiz  ( Osmanlı buraya haklı olarak kapı demiş )  şehir tertemiz ama gerçekten çok temiz birkaç ev hanımı ellerinde alışveriş  poşetleri ile  yollarda,Şehir çok sakin durmak ve ziyaret için hem vakit hemde ilginç bir durum yok hevesimi TİRASPOL a saklıyorum 15 km daha devam ve girişteyiz 


 Bu bina parlamento , gitmeden önce yaptığım yüzeysel araştırmada Parlamento binasının  fotoğrafının çekilmesi yasak diye okumuştum  , parlamentonun önünde güvenlik,asker vb  yok içeri girdim ve görevliye fotoğraf çekebilirmiyim diye sordum güleryüzle izin verdi ve yardımcı oldu. Parlamentonun yanında bir park var insanlar çocuklarını gezdiriyor,sohbet ediyor,  yolun tam karşısında  Askeri mezarlık ,Zafer anıtı,heykeller var  




 Rehber şöför her  zamanki gibi ilgisiz arabanın içinde oturuyor ,evinden getirdiği termosla çay içiyor,  fotoğrafımı çekecek birini arıyorum bu alanda  kimse yok bir anım olsun istiyorum sadece bir temizlik görevlisi gördüm  ona rica ettim fotoğrafımı çekmesi için ( selfi, özçekim  kesmiyor  ) 
zar zor derdimi anlattım  sevinerek yardımcı oldu ,  Bölge Askeri  mezarlık heykeller  ile  etkileyici bir ziyaret alanı ,Moldova ile yapılan iç savaştan  ( 2 mart -21 Temmuz  1992 ) sonra ölen askerlerin anısına  yapılmış. 
Bu gönlü güzel emekçiye yardımları için para vermek istedim kesinlikle kabul etmedi, ezberlerin bozulduğu bir yerdeyiz. 
 Tiraspol şüphesiz bu güne kadar gördüğüm en temiz ve düzenli şehir  modern Restoranlar, Kafeler fiyatlar Moldova ile aynı gibi tam 

hesaplayamadım çünkü buranın kendine ait resmi parası var ama Moldova Leyi de alıyorlar benim tercihim Transdinyester Rublesi.


Bozuk paraları plastik,metal olanları da var  plastik paralar muhtemelen turistler için üretilmiş, orjinal bir fikir; elbette  kolleksiyonum için bir set alıyorum.  
Bu güzel şehirde gezmek  bana filmlerdeki 1950 ler Sovyet devletlerini hatırlattı eksiği yok fazlası var. Dünyada çok ünlü  bir alkollü içecek fabrikası var KVINT  Konyak ve likörde önde gelen bir marka Tiraspol caddelerinde yürürken KVINT   üretim yerine denk geldim oradaki görevli fotoğraf çekmemi istemedi :)   ( made in Transnistria ) 
  De Facto sosyalist  devlette sadece 7 saat geçirebildim  * ( DE FACTO  : yasal olarak var olan fakat diğer devletler tarafından  tanınmayan varlığı onaylanmayan devlet yapısı ) ilginçtir Rusya federasyonu da resmen tanımıyor  Transdinyesteri .  Hediyelik eşyalar ve KVINT konyak unutulmadı alış veriş tamam.
Rusyanın desteğinde yaşayan bu benzersiz  yer tam manasıyla eksiksiz bir devlet,tarih sahnesindeki yerini sosyalist rejimle  ısrarla sürdüren son yerlerden biri Rusça konuşuluyor Moldovaca ikinci dilleri , Moldova mobil  telefon hatları çalışmıyor   sadece iki girişi var biri Ukrayna Odessa dan tren seferleri de mevcut  diğeri de Moldovadan. Transdinyesteri görmek isteyenler için şiddetle tavsiye ediyorum vize sorunu yok, ülkedeki herhangi  bir Hotele rezervasyon yaptırırsanız istediğiniz kadar kalabilirsiniz.  * Büyük Rusya Otel ini tavsiye ederim.
Meraklısı için SON SOVYET devletinin ulusal marşını buraya bırakıyorum 

 Yeniden gelmeyi ve en az iki günümü bu farklı ülkede geçirmeyi notlarım arasına alıyorum. birkaç fotoğraf  ile TRANSDINYESTER den Kişineve doğru ayrılıyorum. 













Kişinev de  son iki günüm acele etmeden,rahatça alışveriş yapmak ,Moldova yemekleri yemek, çarşı pazar gezmek bu güzel şehirde vakit geçirmek  istiyorum. Ertesi sabah erkenden tek rahat ettiğim yer olan  yerli halkın arasında ve Kişinev  caddelerindeyim .
 LONDON BOUTIQUE hotel Ismail caddesinden yürümeye başlıyorum sabah saat 10, Bir şehri keşfetmenin en iyi yoludur yürümek  Otelimin tam karşısında bir din okulu var eski ,sade ve   duvarlarla çevrili bir bina , içeri girmek istiyorum  neler var görmek istedim,  nereye gidiyorsun, işin nedir diye sormadılar 

 Buradan başlayalım dedim, içeride birkaç genç çocuk, bakımlı bir bahçe ve samimiyetle selam veren insanlar  on beş dakikalık kısa ziyaret  tamam, tekrar   caddelerdeyim  ve yürümeye devam. 
Son iki günümü iyi değerlendirmek istiyorum bu yüzden her yeri  gezme imkanım yok artık önüme ne gelirse orası ,önceden hazırladığım bir planım yok. Ismail caddesinden şehir merkezi yürüyerek  on dakika   büyük bir bulvar bu istikamette bütün önemli yerler sıralı yani gezmesi kolay .Zafer anıtı ,arkadaki bina Moldova parlamentosu ikisi bir arada bir fotoğraf .


Caddelerde her yaştan kadın el yapımı birşeyler satıyor ne olduğunu anlayamadım hemen hepsi rengarenk aynı şeyi satmaya çalışıyorlar demek ki bu şeylerin alıcısı çok buralarda 
 Zafer Anıtının karşısında büyük bir park var aslında zafer anıtının arkasıda bir park  yemyeşil,bakımli bir alan içinde gösterişli bir kilise var .
 Yolun karşısına geçip önce Parlamento sonrada parkı görmek istiyorum  bu arada gözüm yemek yiyebileceğim bir yer arıyor  kisaca bir kac fotoğraf ve meşhur pazar yerine gitmek istiyorum çünkü yarın son günüm ve MİLESTII MICHI  şarap mahzenlerini ziyaret etmek için bugün Kişinev gezisini   yapabildiğim kadarıyla sonlandirmak istiyorum  nasıl bir şehir diye sorarsanız net olarak görmeye değer derim.  
Parlamento önünde mermer kaideye yazılı levha muhtemelen Sovyetlerin baskısı ve totaliter Komünist  rejim den bahsediyor.
 Yemek vakti geldi  temiz bir yer aradım ve buldum  Şarküteri ,Kasap ürünleri satan  bununla birlikte sattığı ürünleri  porsiyon değil kilo ile pişirip servis eden ,nefis salatalar sunan şirin  bir dükkan. 
 fiyatlar etin lezzeti, pratik servis hepsi çok iyi ,yemeğimi  yedikten sonra  Park ziyareti ve sonra meşhur pazarları  ...Park :





  STEFAN CEL MARE  : (Moldova paralarının üstünde ve halkın en sevdiği KRAL  ( fotoğrafı diğerlerinden daha büyük yayınlıyorum çünkü Moldova halkının en önemli figürü Krala duydukları sevgiye olan saygımdandır  ) 
Parkın adı ayrıca  Parlamento ,Basbakanlık ve diğer önemli devlet binalarının bulunduğu bulvarın adı da  Stefan Cel Mare ...Moldovanın bir çok devletten  daha eski   tarihinden yazının sonunda kısa bir özetle bahsedeceğim. 
Geniş bir park içinde insanlar çocuklarını gezdiriyor bazılari spor,yoga yapıyor,bakımlı,güzel  büyük ağaçların gölgesi altında yemyeşil  bir dinlenme alanı  ..bizde böyle yerler pek kalmadı düşüncesi kafamda ...Bulvardan pazar yerine doğru yürüyorum 



 Yürürken ilgimi çeken yerleri  aslında Kişinevin gerçek yüzünü sizlere yansıtmak istedim. 
 Çok büyük bir pazar yeri  içeride Sebze,meyva ,giyim,hırdavat ne ararsanız var  yemek yiyebileceğiniz temiz, hesaplı  esnaf lokantaları da  alışveriş yapanlara konforlu bir ortam sunuyor özellikle peynirleri ,salamları lezzetli  denemeye değer .

Zengin Tarih ,sanat,ve mimari; Gösterişten uzak bir  din anlayışı,saygılı dürüst  esnaflar,  sakin bir halk  Kişineve istemiyerek de olsa veda ediyorum.
Moldova da  son günümde bir taksi ile   ünlü  "Milestii Mici "  Şarap mahzenlerine gidiyorum ( Kişinevdeki taksilerin çoğunluğu hibrit - elektrikli  arabalar ) Türkiye  turist sayısında Dünyanın altıncı büyük ülkesi , taksilerimiz yorgun, emekliliği coktan gelmiş  FIAT ALBEA lar  :) neyse şehir merkezine otuz dakikalık  mesafe ve geldik, Bakalım nasıl bir yer.
 Girişte ayrı bir binada bilet alınıyor sanırım 25 avro isterseniz içeride Şarap tadımı ve yemek için 20 avro daha ödüyorsunuz,Mahzenin içine yürüyerek girmek yasak kendi aracınızla ve rehber eşliğinde ziyaret yapılıyor, bu tüneller 2.Dünya savaşında sığınak olarak yapılmış sonradan Şarap mahzeni olarak kullanılmaya baslamış
 Giriş ve ziyaret başlıyor çok büyük bir yer içeride farklı  yollar var ve ürkütücü ,havalandırma başarılı ve tavanlar çok yüksek bu yüzden havasızlık sizi bunaltmıyor.
 Mahzende sanki bütün Dünya ya yetecek Şarap var, Dünya liderleri için özel ayrılmış bölmelerde en kaliteli şaraplar saklanıyor , ilginçtir burada Şarap satılmıyor, Milestii Michi markası ile marketlerde bulunuyor 





Bir buçuk saat süren Şarap mahzeni gezisi sonunda  burayı kesinlikle tavsiye ediyorum,  Kişineve gelirseniz görmeden dönmeyin , son derece düzgün,ciddi bir işletme size kimse zorla bir şey satmaya, ekstra para koparmaya çalışmıyor.


 Geldiğim taksi ile otelime geri dönüyorum , Moldova da benim gördüklerim bunlar  elimden geldiğince sizlerle paylaştım ....
Moldova ulusal marşı ve kapanış. 
* Yeni bir ülkede görüşmek üzere,  Etiyopya'ya ne dersiniz ? *

Seyahat, önyargıları ve dar görüşlülüğü yok etmenin en etkili aracıdır.
Mark Twain